دراسات نقدية في أعمال الدكتور فاروق مواسي

تقليص
X
 
  • تصفية - فلترة
  • الوقت
  • عرض
إلغاء تحديد الكل
مشاركات جديدة
  • admin_01
    إدارة المنتديات
    • May 2006
    • 425

    دراسات نقدية في أعمال الدكتور فاروق مواسي

    <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="text-justify: kashida; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; text-kashida: 0%"><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 16pt">دلالات الصّمت في قصيدة اللا نصّ</span></b><b><span lang="EN-US" dir="ltr" style="font-size: 16pt"><p></p></span></b></p><p class="MsoNormal" dir="rtl" style="text-justify: kashida; margin: 0cm 0cm 0pt; text-indent: 36pt; text-align: justify; text-kashida: 0%"><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 16pt; font-family: arial"><span dir="rtl"></span><span style="mso-spacerun: yes">                                                             </span>© محمد السمّوري <p></p></span></p><p class="MsoNormal" dir="rtl" style="text-justify: kashida; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; text-kashida: 0%"><span lang="AR-SA" style="font-size: 16pt; font-family: arial"><p> </p></span></p><p class="MsoNormal" dir="ltr" style="text-justify: kashida; margin: 0cm 0cm 0pt; direction: ltr; unicode-bidi: embed; text-align: justify; text-kashida: 0%"><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">حملت الأعمال الشعرية الكاملة للشاعر<span style="mso-spacerun: yes">  </span>فاروق مواسي من فلسطين قصيدة<p></p></span></p><p class="MsoNormal" dir="ltr" style="text-justify: kashida; margin: 0cm 0cm 0pt; direction: ltr; unicode-bidi: embed; text-align: justify; text-kashida: 0%"><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"><span style="mso-spacerun: yes"> </span>"  صمت "التي<span style="mso-spacerun: yes">  </span>خصّها الشاعر بأربع صفحات بيضاء لا كتابة فيها!<p></p></span></p><p class="MsoNormal" dir="ltr" style="text-justify: kashida; margin: 0cm 0cm 0pt; direction: ltr; unicode-bidi: embed; text-align: justify; text-kashida: 0%"><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">وحيث لا يمكن قراءة هذه القصيدة كما يُقرأ الشعر عادة ، فإنّ قراءتها تتوجّب النظر فيها مليا والتأمّل، كما هو حال الناظر إلى<span style="mso-spacerun: yes">  </span>لوحة الموناليزا</span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">، </span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">فإنه يرى نفسه من خلالها </span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">فإن كان حزينا ً:فهي الأخرى حزينة</span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">وإن كان فرحا ًفهي أيضا كذلك </span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">وهكذا الحال لكل متأمل للوحة تشكيلية بالنسبة لمتأمل آخر</span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">، </span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">فإنّ كلا ًمنهما يحمل انطباعا يختلف عن الآخر</span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">وما مجموع الانطباعات والتأمّلات المرتسمة في أذهان زوّار معرض للفن التشكيلي</span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">إلا محصلة لثقافة مسكوت عنها</span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">لأنها مغلفة بأطر بطريركية الصّمت</span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"> لكن هذه الأطر تتسع<span style="mso-spacerun: yes">  </span>إلى حيث لا نهائية الدلالة</span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"> فإذا كانت هذه اللوحة قصيدة كما هو<span style="mso-spacerun: yes">   </span>الحال بالنسبة لقصيدة  صمت البيضاء،للشاعر مواسي </span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"> فإنّ الأمر هنا يتسع لمجالات دلالية قد تكون أوسع من أطر اللوحة التي تتخنّدق بألوان محدّدة تحصر الدلالة في كينونتها</span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">وهذا ما<span style="mso-spacerun: yes">  </span>كتب عنه الدكتور محمد خليل :<span style="mso-spacerun: yes">                         </span></span><span dir="ltr"></span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; font-family: arial"><span dir="ltr"></span><span style="mso-spacerun: yes">  </span><p></p></span></p><p class="MsoNormal" dir="ltr" style="text-justify: kashida; margin: 0cm 0cm 0pt; direction: ltr; unicode-bidi: embed; text-align: justify; text-kashida: 0%"><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; font-family: arial"><span style="mso-spacerun: yes">   </span></span><span dir="rtl"></span><span lang="EN-US" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"><span dir="rtl"></span><span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">(<b>وتبقى قصيدة “صمت” وسواها من<span style="mso-spacerun: yes">  </span>اللوحات الفنية الأخرى</b></span><b><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span></b><b><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"> مظهرًا ثقافيًا يعكس الواقع المأزوم لإنسان هذا العصر</span></b><b><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span></b><b><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"> وفي الوقت ذاته</span></b><b><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span></b><b><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"> ليؤكد على قدرة المتلقي على استنطاقها كما هي</span></b><b><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span></b><b><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"> دون زيادة أو نقصان)<span style="mso-spacerun: yes">                              </span></span></b><b><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; font-family: arial"><p></p></span></b></p><p class="MsoNormal" dir="ltr" style="text-justify: kashida; margin: 0cm 0cm 0pt; direction: ltr; unicode-bidi: embed; text-align: justify; text-kashida: 0%"><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"><p> </p></span></p><p class="MsoNormal" dir="ltr" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: ltr; unicode-bidi: embed; text-align: right" align="right"><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">وسواء اختلفنا مع هذه الرؤية القرائية لانعكاس الواقع المأزوم،التي تعني الفشل والإحباط واللاجدوى،أو اتفقنا مع الشطر الثاني من الرؤية التي هي قدرة المتلقي على استنطاق اللوحة البيضاء فإن الصّمت هو القضية الإشكالية التي تحتمل كثيرا من الزيادة والنقصان،ولا أخال أي حق في الاختلاف أو الاتفاق على دوغمائية التعبير ، لأن المفاهيم الدوغمائية تحمل نقائضها في ذاتها ، فكلمات صغيرة مثل :حياة ، فضاء ، دنيا ،تشكل بحدّ ذاتها معطيات دلالية لمفاهيم مفتوحة بمساحات لا نهائية يكون الصّمت هو البنية الأساسية لمشتركها ، وحتى العدميّة تحتل حيزا دلاليا في إشكالية الصّمت ، لأن القصيدة ليست نشرة إخبارية، وهكذا اللوحة الفنية ،فكيف الحال ونحن أمام نصّ اللانصّ؟ <p></p></span></p><p class="MsoNormal" dir="ltr" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: ltr; unicode-bidi: embed; text-align: right" align="right"><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"><span style="mso-spacerun: yes"> </span>يقول فيه الشاعر: هذا هو كل الصّمت </span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">بوضوحه وغموضه ،بوقاره وجلاله </span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">بكبريائه</span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"> </span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">بسورياليته وكل أشيائه اللا نهائية </span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">. </span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">وقصيدة اللانصّ - إن جاز التعبير-<span style="mso-spacerun: yes">  </span>هي قصيدة ما بعد حداثية بامتياز تجلت بمظاهر مختلفة لدى بعض شعراء الحداثة ومن هذه الأشكال والضروب اللانصيّة مثلا : تفكيك المفردة الشعرية إلى أحرف ، أو كتابة جزء من الكلمة وترك ما تبقى منها للقارئ فليكمل كما يشاء، <span style="mso-spacerun: yes"> </span>وهي أول محاولة لمشاركة القارئ في عمليّة النظم من خلال توظيف خياله في استنطاق المسكوت عنه،فهي معادلة يكون فيها الصفر رقما <span style="mso-spacerun: yes"> </span>ذا قيمة افتراضية،ولأن فلسفة الصّمت عندي لا تمثل العدميّة</span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">لهذا أقرأ عدم ورود لون آخر في الصفحات الأربع</span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">غير اللون الأبيض</span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"> الذي هو الآخر لا يمثل العدميّة</span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">لأنه أساس الألوان ومجمعها </span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">فعلميّا</span><span lang="AR-SY" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar-sy">ً<span style="mso-spacerun: yes">  </span></span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">لو أدرنا قرصا مقسما إلى الألوان الأساسية بمساحات متساوية لظهر لدينا اللون الأبيض</span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"> الذي يختزل الألوان وهكذا الصّمت الأبيض</span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">يختزل الكلام المتعدد </span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">والمخالف ، كالثلج الذي يغطي الأشياء<span style="mso-spacerun: yes">  </span>فتبدو بلون واحد لكننا ندرك تعدد<span style="mso-spacerun: yes">  </span>واختلاف ألوانها بما نحمله في ذاكرتنا، فالثلج هنا يختزل التعدد لكنه لا يلغيه ،<span style="mso-spacerun: yes">  </span>وخلفية المسرح البيضاء</span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">تختزل الجدل الذي يثيره النص بشخوصه المتنوعة على خشبة المسرح ،ولون الكفن الذي يختزل حياة المتوفى</span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">بكل تفاصيلها </span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">ولون إحرام الحجيج يختزل أعمال الإنسان وسيرته وتاريخه ويمزجها ، فتغدو لا لون لها </span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">وحمامة السلام وراية السلام فيهما اختزال لأطراف الصراع ومقولاتها المتناقضة والمتضاربة </span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">فالقرطاس الأبيض يحتمل الكلام أيّ كان مقصده وتأويله وغايته</span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">، </span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">فالكاتب يمكن أن يصبّ عليه قصيدة </span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">أو رواية </span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">أو مقالة،والمهندس يضع عليه مخططا </span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">والفنان يحوّله إلى لوحة </span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">وتتسع الدلالات إلى حيث لا نهائية المعنى<span style="mso-spacerun: yes">  </span>...فالتوقيع على ورقة بيضاء يرمز إلى الثقة الكبيرة </span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">وثوب العروس الأبيض يرمز إلى طهرها وعذريتها </span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"> واللون الأبيض يرمز للصفاء والنقاء والعفة والنظافة والوضوح</span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"> واللون الأبيض أكثر الألوان راحة للنفس</span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">يضفي البهجة والشعور بالراحة، وهو يوحي بنظافة المكان</span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">، </span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">وهكذا .... في سيمفونية الصّمت الأبيض للشاعر مواسي أقرأ شعرا بأبجدية مختلفة عن أبجدية (حطي كلمن) قد ترتقي عن نواميسنا نحن البشر إلى الناموس العلوي وملكوته </span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">وشيطانه الذي لا يسكن عبقر الشعراء الأرضيين</span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">، </span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">كأنه طيف من سراب أو حلم </span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"> كأنه الحنين والحب </span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"> وصوت عشتار يهاتف تموزنا من بعيد </span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">من<span style="mso-spacerun: yes">  </span>قلب التاريخ والذكرى </span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"> وأول الزمان </span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"> وصوت جلجامش الذي لا يريد الموت،يصرخ في صمتنا</span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"> يبحث عن ( خضرون ) بين ركام الأزمنة والموتى </span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"> هو صوتنا الذي يبحث عن أشيائنا في المجهول </span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"> لكنها لا تبحث عنا</span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">لا تعرفنا .<p></p></span></p><p class="MsoNormal" dir="ltr" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: ltr; unicode-bidi: embed; text-align: right" align="right"><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"><span style="mso-spacerun: yes"> </span><u>إن الصّمت هو ذلك المجهول الذي يعيش فينا </u></span><u><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span></u><u><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"> ولا نعرفه فنسميه الذكرى والحلم والتأمّل </span></u><u><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span></u><u><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"> وطيوف الأشياء والحبّ </span></u><u><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span></u><u><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"> وعذابات العشاق والحنين </span></u><u><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span></u><u><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"> ورائحة التراب وخبز التنور</span></u><u><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span></u><u><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">وثدي أمنا البعيدة </span></u><u><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span></u><u><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"> وضالة بوذا ( النيرفانا )، <span style="mso-spacerun: yes"> </span>وطعم قبلة ليلى قبيل الفجر</span></u><u><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span></u><u><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">ورائحة يوسف في أذيال أخوته (والقمر الفضيّ المشنوق فوق الربوات) –</span></u><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"> كما عبّر مواسي في غير قصيدة - ورائحة دم الشهيد </span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">وآهات الثكلى في فلسطين،والعراق، وأشياء أخرى. <p></p></span></p><p class="MsoNormal" dir="ltr" style="text-justify: kashida; margin: 0cm 0cm 0pt; direction: ltr; unicode-bidi: embed; text-align: justify; text-kashida: 0%"><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial">في الصّمت الأبيض – القصيدة اللوحة – يتطابق العنوان مع المضمون تطابقا مدهشا ومعبّرا عن ثقافة الشاعر الفنان في اجتباء إستراتيجية العنونة، فيتماهى المعنى في دلالاته في حيرة التحديد بين اللانص واللا كلام ، <span style="mso-spacerun: yes"> </span>ومن ثم انعتاق العنوان من سطوة النص </span><span lang="AR" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial; mso-bidi-language: ar">،</span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"> وهذا أمر شبه متكرر في المشهد الإبداعي العربي حيث تزخر مكتبتنا بنصوص اللاعنوان كتعبير عن التوق إلى هذا الانعتاق المتبادل بين النص والعنوان. فكم من قصيدة توسمت (بلا عنوان ) أفصحت عن هامش للمتلقي ليضع عنوانا للنص حسب إستراتيجيته فيشارك الكاتب رؤاه المفتوحة ، وها هو الشاعر فاروق مواسي يشارك قرّاءه النظم الصامت ليضع كل منهم انطباعه على الصفحات البيضاء،فمساحات من القصيدة قد تحتمل التأزم الذي أراده الدكتور محمد خليل،ولتكن عدميّة قد لا يريدها الشاعر لأنه لا شأن له بها، حيث هو لم يقل ما يحسب عليه ، وأخرى تحتمل أشياء قد تتسع لمساحات اللانهاية، أو على قدر هؤلاء المتأمّلين للقصيدة الموناليزا المفتوحة ،إلى حيث سرمدية دلالات اللانص .<span style="mso-spacerun: yes">  </span><span style="mso-spacerun: yes">                                              </span><span style="mso-spacerun: yes">   </span><span style="mso-spacerun: yes">  </span></span><span dir="ltr"></span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; font-family: arial"><span dir="ltr"></span><span style="mso-spacerun: yes">  </span></span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="font-size: 16pt; font-family: arial"><span dir="rtl"></span><span style="mso-spacerun: yes">                                      </span></span><span dir="ltr"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 16pt; font-family: arial"><span dir="ltr"></span><span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; font-family: arial"><p></p></span></p><p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt"><span lang="EN-US" dir="ltr"><p> </p></span></p>
يعمل...
X